Η Ελισάβετ είναι ένα αίνιγμα, ένα πνεύμα ιδιαίτερο και φωτεινό που υπήρξε μόνο μέσα από τα «συγγράμματά της», ποθούσε να μιλήσει, να στερεώσει την ύπαρξή της μέσα από τα χειρόγραφά της. Σε μένα η Ελισάβετ φανερώθηκε πολύ νωρίς. Κι είναι μεγάλο το θαύμα και ο κίνδυνος όταν τέτοια μυημένα πνεύματα επιτρέπουν να τα δεις, και ίσως να συνομιλήσεις μαζί τους. Βρέθηκα με την Αυτοβιογραφία της στα χέρια μου και δεν μπορούσα να παραδεχτώ ότι δεν υπήρχε τίποτε άλλο από τα έργα της. Η γυναίκα αυτή, μια επαναστάτρια της διανόησης και , εν αγνοία της, πρωτοπόρος στη γλώσσα, δημοτικίστρια με έναν δικό της, Επτανήσιο τρόπο, ήθελε να εκφραστεί. Ήθελε να την ακούσουμε, αλλά ένιωθε κυρίως την αδήριτη ανάγκη να μιλήσει: απευθύνεται σε κάθε πιθανό αναγνώστη. Κι όμως η τύχη ανέκοψε την πορεία που η ίδια επιθυμούσε: τα γραπτά της άλλαξαν πολλά αναποφάσιστα χέρια πριν εκδοθούν ώσπου τελικά κάηκαν σε μια μεγάλη πυρκαγιά. Για την εποχή μας είναι αδιανόητο να ζει μια γυναίκα κλεισμένη σε ένα σπίτι και να μην ορίζει το σώμα και τη βούλησή της. Η Ελισάβετ ξεπέρασε το μελοδραματικό του καθημερινού και πρώτη συνέλαβε το παράλογο της καταπίεσης των γυναικών. Είδε τον εαυτό της σα σύμβολο και σα φορέα αυτή της πραγματικότητας και προσπάθησε να την ανατρέψει. Ταυτόχρονα κατασκεύασε η ίδια τον εαυτό της, επιλέγοντας να αφηγηθεί κομμάτια της προσωπικής της ιστορίας, και μας τον προσέφερε. Και ως ένα σημείο τα κατάφερε. Κάθε φορά που ανατρέχω στην αυτοβιογραφία της βλέπω τη μορφή της να πάλλεται, βλέπω ταυτόχρονα την Ελισάβετ-συγγραφέα, καθισμένη σε μια ημιφωτισμένη γωνιά να προσπαθεί να συμπυκνώσει στοιχεία, παρατηρήσεις, περιστατικά, συναισθήματα, τη Ζάκυνθο, και την Ελισάβετ-γυναίκα, αυτό το πνεύμα με τα «μακρά φουστάνια της γυναικείας σκλαβιάς» όπως αναδύεται από τον δικό της αγώνα για ελευθερία και δημιουργία σε ένα δικό της νησί, γνωρίζοντας ότι ο κόσμος δεν τελειώνει εκεί.
Γι’αυτό κι εμείς θεωρήσαμε ότι η ιστορία της Ελισάβετ δεν μπορεί να στριμωχτεί σε μερικούς διαλόγους και κάποιες εικόνες. Ούτε μπορώ να φανταστώ ότι ένα ντοκυμαντέρ ή ένα ιστορικό έργο θα τη δικαίωνε-ή θα αναπλήρωνε τη δική μας απώλεια για το χαμένο έργο της. Το βασικό υλικό ήταν τα δικά της λόγια, θέλουμε να πλησιάσουμε τη δική της άποψη, να ρίξουμε μια ματιά μέσα από το καλειδοσκόπιο που εκείνη κρατούσε στα ευαίσθητα δάχτυλά της.
Κι είναι αλήθεια πως γράφει πολύ ανάγλυφα, με μια θεατρικότητα και μια ζωντάνια συναρπαστική. Η Ελισάβετ αντιπροσωπεύει την Αέρινη Μούσα, την αέναη και ιερή επιθυμία-στόχο για Τέχνη, ή όπως προτιμά η ίδια για «ό,τι δύναται η Φύσις χωρίς τη βοήθεια της τέχνης», και είναι αυτό που ενσταλαγμένο μέσα μας δουλεύεται και κάποια στιγμή παίρνει μορφή και επανέρχεται σαν την αλήθεια του καθενός.
